فولاد مبارکه نامی بس بزرگ و غرورآفرین در پهنه ایران اسلامی است که معتقدم هنوز هم بعد از گذشت سی سال از آغاز به کار آن، گستردگی ابعاد مختلف صنعتی، اقتصادی و اجتماعی و برکات بیبدیل برگرفته از وجود آن، چنانکه باید برای هموطنان عزیزمان شناختهشده نیست.
محمدیاسر طیبنیا
مدیر عامل شرکت فولاد مبارکه
بیگمان اهل فن و فعالان عرصه صنعت و اقتصاد کشور ارزش و عیار این مولود مبارک انقلاب اسلامی را بهخوبی میشناسند و این قله افتخار، آنچنان سر به فلک کشیده و در ابعاد مختلف نقشآفرین بودهاست که نیازی به تعریف و تمجید دیگران ندارد. این قلب تپنده صنعت کشورمصداق بارزی است از ارزشهای والایی که خواسته روشن معماران انقلاب اسلامی و مردم شریف این مرزوبوم بوده است. استقلال، خودکفایی، تجسم باور «ما میتوانیم»، حرکت و تأثیرگذاری ویژه در مسیر آبادانی و پیشرفت مناطق کمتر توسعهیافته، ثروتآفرینی و حمایت از اقشار آسیبپذیر تنها بخشی از مواهب وجود این مجموعه بزرگ صنعتی کشورمان بوده است. اکنون سی سال از آغاز به کار فولاد مبارکه میگذرد و زمانی که به سه دهه مسیر طیشده مینگریم، تصویر جالبتوجهی پیش چشم ما شکل میگیرد: فولاد مبارکه گویا از همان ابتدا «داستان آینده» بوده است!
فولاد مبارکه از ابتدای دوران ساخت، بیش از آنکه یک پروژه ملی برای ساخت یک شرکت فولادساز برای رفع نیاز آن زمان کشور به محصولات فولادی باشد، بر پایه زمینهسازی برای خلق یک آینده بهتر برای کشور ایجاد شده است. دوران ساخت فولاد مبارکه از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۷۱ به طول انجامید؛ یعنی سالهای دفاع مقدس و مقابله ملت مسلمان ایران با قدرتهای جهانی که هرچند سرشار از زیباییهای یک ملت استوار بود، با بحرانها و مخاطرات مختلف نیز درهم آمیخته بود.
چالشهای اجرای یک طرح بزرگ صنعتی در وضعیت جنگی ایران و چالشهای زیرساختی کشور که با کمبود نیروی انسانی متخصص و شرکتهای توانمند پیمانکاری در حوزههای مختلف همراه بود، از ویژگیهای این دوران به شمار میرود. در کنار اینها، عدم خودباوری برخی در به نتیجه رسیدن چنین طرحی و کارشکنیهای فراوان آنها را نیز نباید از معادلات دوران ساخت فولاد مبارکه خارج دانست؛ عدهای که معتقد بودند در شرایط جنگ نباید چنین هزینهای برای ساخت یک شرکت فولادساز صرف شود و بهتر است نیاز کشور از طریق واردات رفع شود و اظهار میکردند که طرح فولاد مبارکه درنهایت به شهری متروکه و غرق در آهن بدل خواهد شد؛ اما این بار نیز اراده انقلابی و روحیه ایثارگری آمیخته با باور «ما میتوانیم» بود که با محوریت جوانان دست به خلق یک رؤیا زد؛ رؤیای ساختن بزرگترین فولادساز منطقه و ایجاد مسیری ماندگار برای رشد و توسعه آن و بهاینترتیب، جهادی خستگیناپذیر برای شکلگیری صنعتی صنعتساز، انسانساز و سیستمساز شکل گرفت.
تأسیس فولاد مبارکه خلق زیستبومی بود که تولید فولاد در کشور را در همه ابعاد انسانی، تکنولوژیک و مهندسی پشتیبانی میکرد. بخش اول دوران سیسالگی فولاد مبارکه که در سالگرد آن قرار گرفتهایم، درواقع به دوران بهرهبرداری از این مجموعه عظیم برمیگردد؛ دورانی که رسیدن به ظرفیت اسمی کارخانه ازجمله چالشهای اساسی آن بود و درعینحال ازلحاظ دانش بهرهبرداری و فرایند تولید کاملاً به کارشناسان خارجی وابسته بودیم و تقریباً برای رفع هر مشکلی به مشورت با آنها نیاز داشتیم. پرواضح است که در چنین شرایطی، فولاد مبارکه برای تأمین قطعات و تجهیزات موردنیازش بهطور کامل وابسته به کشورهای خارجی بود و حتی مایحتاج اولیه تجهیزاتی نیز از این قاعده مستثنا نبود. قطعاً مواجهه با فهرستی از اقلام و تجهیزات ابتدایی که تأمین آن در آن زمان از داخل کشور امکانپذیر نبود، بسیار برای نسل جوان مهندسان و فعالان صنعتی امروز جالبتوجه است تا به عمق نیازمندی کشور و اهمیت و بزرگی کاری که در دوران بهرهبرداری صورت گرفته است پی ببرند.
در این میان فولاد مبارکه از نعمت وجود افرادی برخوردار بود که سختیهای دوران ساخت را با تمام وجود لمس کرده بودند و خود را برای ادامه مسیر و به نتیجه رسیدن تلاشهای دوران ساخت مسئول میدانستند. تمام تلاش آنها به حفظ دستاورد موجود و رشد و بالندگی آن معطوف میشد و بر این اساس بود که مشارکت و کار گروهی با ایجاد یک نظام تحول بهمنظور حرکت سریع به سمت رشد و تعالی سازمان و همچنین توجه به کرامت انسانی بهعنوان یکی از باورها و ارزشهای آن دوره در دستور کار مدیران وقت قرار گرفت. انتخاب شعار «کار زندگی است» تجلی رویکرد فولاد مبارکه و مصداقی از جهتگیری مدیریت فولاد مبارکه در آن مقطع است.
در دوران بهرهبرداری باوجود چالشهایی که به آنها اشاره شد، توجه به بومیسازی و تلاش برای کاهش وابستگی به خارج از کشور و نیز کسب دانش فرایندها از دغدغههای اصلی کارکنان فولاد مبارکه بود. گویا مواجهه با کمبودها و نیازهای کوچک و بزرگ صنعت کشور و تحریمها تعهدی برای حرکت در مسیر بومیسازی ایجاد کرد و شوقی پدید آورد که در ادامه آن، شاهد تلاش در جهت کاهش وابستگی و کسب دانش فرایندها بهعنوان یک دغدغه در فولاد مبارکه هستیم.
از همان سالهای ابتداییِ پس از بهرهبرداری، این باور در فولاد مبارکه به وجود آمد که این شرکت باید بهعنوان یک الگوی صنعتی موفق در کشور نقشآفرینی کند و اجازه ندهد هیچگاه مسیر طیشده متوقف شود؛ از همین رو توجه به توسعه ظرفیتها و حفظ جایگاه برتر در صنعت فولاد روزبهروز بیشتر در فولاد مبارکه نهادینه شده است.
فولاد مبارکه اکنون پس از طی مسیر پرفرازونشیب گذشته، بزرگترین فولادساز خاورمیانه و شمال آفریقاست؛ تنها شرکت ایرانی که موفق به کسب ۴ دوره تندیس زرین جایزه تعالی و یک دوره سطح زرین جایزه تعالی اروپا گردیده است. نام فولاد مبارکه بهعنوان شرکتی مطرح میشود که با حرکت خود در مسیر بومیسازی، شبکههای عظیمی از تأمینکنندگان را در کشور ایجاد کرده و بهعنوان بزرگترین حامی شرکتهای دانشبنیان کشور مطرح است. صرفهجویی ۲۹۰۰ میلیارد تومانی این شرکت از سال ۱۳۸۰ تاکنون از قِبَل بومیسازیِ ۱۰۰ هزار قلم کالا و رسیدن به عدد ۹۰ درصد تأمین قطعات و تجهیزات و مواد موردنیاز از داخل کشور در کنار عضویت هزار شرکت دانشبنیان در خانواده فولاد مبارکه، همچنین عقد قرارداد ۵ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومانی خرید از شرکتهای دانشبنیان در سال ۱۴۰۰، عقد ۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان قرارداد خرید از دانشبنیانهای کشور تا پایان آبانماه سال جاری و ارتباط با ۱۰ هزار تأمینکننده داخلی بهعنوان شرکای تجاری فولاد مبارکه آرزوی دیرین این شرکت بوده است که با حرکت در مسیر خودباوری تحقق یافته و بهروشنی بهغیراز تأمین نیاز فولاد مبارکه حجم قابلتوجهی از اشتغال و ثروتآفرینی را در کشور رقم زده است. آمار و ارقامی که ذکر شد شاید برای برخی فقط اعدادی بر روی صفحه کاغذ باشد، اما این آمار با کمی دقت و توجه، نقشآفرینی فولاد مبارکه و عظمت آنچه را که در پس نام این شرکت برای ایران عزیزمان به بار نشسته است بهخوبی عیان میسازد.
امروز پس از گذشت سی سال، جایگاه فولاد مبارکه در اقتصاد و صنعت کشور انکارناشدنی است. اکنون شرکتی هستیم که در این سالها همواره جایگاه اول تا سوم را در بازار بورس کشور ازلحاظ ارزش بازار داشتهایم و با تولید ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تن آهن اسفنجی بهعنوان بزرگترین تولیدکننده در این عرصه شناخته میشویم. اشتغالآفرینی پایدار ۳۸۰ هزار نفر بهطور مستقیم و غیرمستقیم و برخورداری از سهم ۱٫۵ درصدی از تولید ناخالص کشور (GDP) و سهم ۸ درصدی در تولید ناخالص داخلی بخش صنعت، تبدیل شدن به بزرگترین تولیدکننده فولاد در خاورمیانه و شمال آفریقا با سهم حدود ۲۰ درصدی و بزرگترین تأمینکننده انواع ورقهای فولادی موردنیاز صنایع پاییندست ازجمله خودروسازی، لوازمخانگی، نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع غذایی و… تنها بخشی از قاب افتخارات فولاد مبارکه را تشکیل میدهند. شرکتی که سی سال پیش برخی در شکلگیری و راهاندازی آن تردید داشتند، اکنون شبکه گستردهای از مشتریان و زنجیره تأمینکنندگانش را تشکیل داده که شامل بیش از ۳۵۰۰ کارخانه، کارگاه و تأمینکننده خدمات و کالاست.
البته همچنان گفتنیهای بسیاری در باب افتخارات این شرکت وجود دارد که هرکدام بهتنهایی یک دستاورد بزرگ در کارنامه سی سال گذشته فولاد مبارکه به شمار میرود. دستیابی به رکورد کمترین میزان مصرف آب در بین فولادسازان جهان با مصرف ۲٫۲ مترمکعب به ازای هر تن تولید ازجمله این موارد است. نهال نوپای سی سال پیش اکنون به دارنده کامل زنجیره فولاد در کشور از سنگ تا رنگ، بزرگترین تولیدکننده ورقهای گرم و ورق گالوانیزه و بزرگترین و تنها تأمینکننده تختالهای ویژه API برای ساخت لولههای خطوط انتقال نفت و گاز در کشور بدل گشته و درعینحال برنده جایزه جهانی MIKE (برترین سازمانهای دانشی نوآور) در کشور است.
در حوزه مسئولیتهای اجتماعی نیز در سی سال گذشته، شاهد اتفاقات خوبی بودهایم که منافع زیادی برای اصفهان و منطقه پیرامونی به همراه داشته است. از باب نمونه میتوان به مشارکت در سرمایهگذاری برای تکمیل پروژه مصلای بزرگ امام خمینی (ره) اصفهان، تکمیل پروژه بر زمینمانده ورزشگاه بزرگ نقشجهان، در کنار پیشگامی در آزادی زندانیان جرائم غیرعمد و سرمایهگذاری ویژه برای اجرای ابرپروژه انتقال آب از دریای عمان اشاره کرد. تکتک این دستاوردها در پس نام بزرگ فولاد مبارکه و با لطف و عنایت خداوند متعال به دست آمده و همه دلسوزان این کشور باید مسیر رسیدن به این برکات را برای دیگران هموار کنند.
فولاد مبارکه دیگر منحصر به یک نقطه کشور نیست، بلکه شرکتی است به وسعت ایران! راهاندازی طرحهای توسعهای توسط کارکنان توانمند این شرکت مانند آنچه در فولاد هرمزگان و فولاد سفیددشت صورت گرفت در جریان است. مشارکت ۴۰ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه که بزرگترین سرمایهگذاری تاریخ اقتصاد ایران است و در دهه فجر سال گذشته و با حضور ریاست محترم جمهوری آغاز شد، تنها بخشی از نقشآفرینی فولاد مبارکه در مسیر پیشرفت و آبادانی در اقصی نقاط کشور و مناطق کمتر توسعهیافته بوده است که به لطف خداوند متعال، پروژههای آن سرمایهگذاری نیز باوجود گذشت کمتر از یک سال، پیشرفت قابلملاحظهای داشتهاند و دیگر طرحهای توسعه نیز با قوت و همچون گذشته با در نظر گرفتن ملاحظات لازم دنبال میشوند.
فولاد مبارکه در تمامی این سالها داستان آینده بوده و بیش از آنکه یک کارخانه در کشور باشد، باور به آینده و رؤیایی برای کشور بوده است. این شرکت همچنین روایت بیهمتایی از خلق یک مسیر برای دستیابی به خلق آیندهای بهتر برای ایران شد.
فولاد مبارکه در تمامی سالهای گذشته بر اساس یک تفکر صحیح سیستمی در مسیر پیشرفت گام برداشته و این مسیر با کمک کارکنان پرتلاش این شرکت و بینش والای آنان به نتیجه رسیده است تا اکنون بتوانیم ادعا کنیم که فولاد مبارکه الگوی به واقعیت رساندن برنامهها و چشماندازها در ایران بر اساس تفکر استراتژیک است. از همین روی است که در بسیاری از مجامع نیز از فولاد مبارکه بهعنوان یک سیستم یاد میشود و نه صرفاً یک مجموعه تولیدی.
در این بخش از این یادداشت، شاید بهتر باشد قدری شفافتر و صریحتر سخن بگوییم. فولاد مبارکه را باید بهعنوان یک مسیر برای خلق آینده بهتر به جامعه معرفی کرد. بنده این کار را به طور خاص وظیفه نخبگان و اهلفن میدانم؛ همه باید بدانیم که تقلیل دادن فولاد مبارکه به یک شرکت فولادساز اشتباه و ظلمی است در برابر آنچه هست.
الگوی خلق آینده
تجربه سه دهه گذشته به ما آموخته است که اگر آینده را نیز به تصویر نکشیم و داستان آن را ننویسیم، متوقف میشویم و شکست میخوریم. کلیدواژههای آینده بودن فولاد و طی کردن یک مسیر با سیستم، مهمترین فراز داستان سی سال اول ما بوده است و اگر میخواهیم برای سی سال آینده نیز برنامه بریزیم، باید این روایت را ادامه بدهیم. یک سؤال کلیدی در این میان وجود دارد: آینده را چه چیزی میبینیم و چه مسیری برایش داریم؟
اگر بتوانیم این داستان را بهدرستی بنویسیم، قطعاً نهفقط به صنعت، بلکه به کشور الگوی مناسبی ارائه کردهایم و شاید تفاوت فولاد مبارکه با کل سازمانها در ایران همین باشد.
فولاد مبارکه میتواند الگوی خلق آینده برای کشور و طی کردن یک مسیر با گامهای مشخص و با برنامه در آن باشد. حالا دیگر نوبت به ما و نسل حاضر در فولاد مبارکه رسیده است که میراث سه دهه گذشته این شرکت را بهخوبی پاس بداریم و مسیری ماندگار را برای خلق آیندهای بهتر برای سرزمین مادری و ملت شریف ایران بسازیم.
اتکای ما همچنان به فرهنگ ایثار و ازخودگذشتگی و فداکاری است و باید آن را با عنایت به گذشته پرافتخار خود برای آینده فولاد مبارکه و صنعت فولاد کشور بازآفرینی کنیم. شعار توسعه مداوم کمی و کیفی و متوازن از همین روی بود که از ابتدای کار مدیریت حال حاضر شرکت در دستور کار قرار گرفت.
در مسیر توسعه پایدار، توجه به بهرهمندی از انرژیهای تجدیدپذیر و ادامه مسیر کاهش آلایندگی، تدوین سند شفافیت و سلامت کسبوکار و تعامل سازنده با جوامع محلی و منطقهای از استراتژیهای حال حاضر شرکت است. در حوزه تکنولوژی و نوآوری نیز بهروز شدن تکنولوژیها و استفاده از قابلیتهای جدید همچون هوش مصنوعی و تحلیل داده و ایجاد زیستبوم نوآوری و فناوری مسیری است که برای خود برگزیدهایم و در آن گام برمیداریم.
اینجانب با تمام وجود معتقدم که تحقق این برنامهها و گام برداشتن در این مسیر تا رسیدن به مقصد مطلوب جز با همراهی و همدلی کارکنان عزیز گروه بزرگ فولادمبارکه میسر نمیشود و تکتک افراد به سهم خود در ساختن آیندهای مطلوب نقشآفرین خواهند بود. آنچه در این میان اهمیت دارد این است که ما مسیر گذشته را با کار گروهی و همدلی طی کردهایم و گام نهادن در مسیری که پس از سه دهه پیش روی ماست نیز به همیت و غیرتی دوباره نیاز دارد تا در این مسیر همچنان به تولید، افتخار و عزت بپردازیم، مسیری که ماندگار است و پربرکت انشاءالله.(+)
